6 stappen om sociale angst te overwinnen

Dit is een lijst met wat ik tot dusver heb gedaan om de sociale angst te verlagen. Misschien kunnen anderen sommige dingen ook toepassen. Niet alles werkt voor iedereen hetzelfde natuurlijk.

In het kort:
1. Neem de tijd zodat je kunt wachten totdat de angst is gezakt.
2. Denk eraan dat niemand helemaal voldoet aan wat wij als ‘normaal’ zien.
3. Pas je niet aan iedereen aan, maar laat je eigenheid zien.
4. Voel de angst, maar laat hem je niet tegenhouden, doe de dingen die je leuk vindt, ook al roept dat angst op.
5. Lach om jezelf, liefst eerder dan iemand anders dat doet, en neem jezelf niet te serieus.
6. Stel doelen en deel deze op in babystapjes en maak ze vervolgens nog kleiner en nog kleiner en nog…

1. De tijd nemen
Haast om ergens te komen, haast om weer thuis te komen. Zo deed ik dat altijd, want dan was ik zo min mogelijk tijd buitenshuis in een enge omgeving. Gevolg: door het snelle bewegen gaat de adrenaline omhoog (misschien geholpen door angstgedachten en dingen als: “Oh, ik kom weer te laat, opschieten!”), en denkt je lichaam werkelijk dat je in een angstige situatie zit.

Wat ik nu doe, is de tijd nemen. Ik heb nu tijd genoeg om voordat ik wegga voor de deur naar buiten te blijven staan en te wachten tot de angst zakt (en die zakt sowieso, als je maar lang genoeg wacht). Buiten probeer ik bewust rustig aan te lopen/fietsen, ook al vind ik dat vooral lopend erg moeilijk. Het helpt wel. Ik ben nu rustiger buiten.

2. De gedachte: Niemand is geheel ‘normaal’
Voortdurend proberen te voldoen aan de eisen die je jezelf stelt om maar zo normaal mogelijk over te komen bij anderen, is zeer vermoeiend, neem dat maar van mij aan. Inmiddels vind ik het bijvoorbeeld niet zo raar meer van mezelf dat als ik loop, mijn ene arm meer meezwaait dan de andere. Wat maakt het uit? Iedereen heeft recht op zijn/haar eigenaardigheden (eigen aardigheden!).

Iemand vertelde me onlangs: “Stel je voor, een meisje maakt een knorrend geluid als ze lacht en omdat ze zich daarvoor schaamt, lacht ze maar niet meer. Stel je voor dat er nu een jongen is die dat knorrende lachje nou superschattig zou vinden. Is het dan niet zonde om niet jezelf te zijn?” Iedereen heeft van die eigenaardigheden die de één leuk/interessant/schattig/aantrekkelijk vindt en de ander stom/irritant. En dat brengt me bij het volgende punt:

3. Pas je niet aan iedereen aan
Als je wil dat iedereen je aardig vindt, heb je de neiging om je aan iedereen aan te passen. Bij je ouders ben je behulpzaam, bij je stoere vriendin ben je stoer, bij je kleine zusje ben je altijd in voor een theekransje, bij je vriend die je grappig vindt, ben je grappig, etc. Iedereen krijgt zo precies wat ze willen van je. Maar wie ben je dan uiteindelijk? Ben je een kameleon? Een soort van barbapapa die zich in alle vormen wringt om maar in de smaak te vallen bij de ander?

Niet alleen is het vermoeiend om voortdurend een rol te spelen (want dat doe je dan in feite), het leidt op den duur ook tot een soort van identiteitscrisis. (Zo ver ben ik nu ongeveer.) De vragen die ik mezelf stel zijn o.a.:

– Hoe wil ik zijn?
– In hoeverre wil ik me aanpassen? Waar liggen mijn grenzen? (Iedereen moet wel eens iets tegen zijn zin doen, maar het is goed om je grenzen daarin te bepalen. En… je daaraan vast te houden.)
– Bij wie is het belangrijk meer van mezelf te laten zien en bij wie hoeft dat niet? (Bij je beste vriendin is het belangrijker om jezelf te kunnen zijn dan bij de caissière in je lokale supermarkt.)

4. Voel de angst, maar laat hem je niet tegenhouden
Ik heb de angst jarenlang laten winnen door steeds meer thuis te blijven. (Daar bereikte ik dus niets mee, behalve zo min mogelijk angst voelen.) Maar als je geen angst voelt, kun je die ook niet overwinnen. Buiten zijn/onder de mensen zijn zal bij mij altijd wel voor een deel angst oproepen, maar dat is niet erg meer, niet verlammend meer.

Wie is moediger, iemand die een presentatie houdt voor de klas en dat als één van zijn/haar hobby’s beschouwt of iemand die een presentatie houdt voor de klas en zelf jarenlang gepest is en toch maar zijn/haar angsten aangaat?

(Zie ook het boek: Feel the fear and do it anyway, van Susan Jeffers.)

5. Leer om jezelf lachen
Dit kon ik vroeger niet. Ik nam mezelf heel serieus en misschien was dat een extra reden dat ik gepest werd. Als ik een spreekbeurt deed en iemand ging lachen, dan werd ik heel zenuwachtig en wist ik niet meer wat ik moest zeggen. Als me dat nu gebeurde (hoewel ik geen spreekbeurten meer heb natuurlijk, nu ik niet meer op school zit), zou ik bijvoorbeeld zelf ook gaan lachen of degene die lacht pseudo-streng toespreken dat ie niet mag lachen als ik een superserieuze spreekbeurt houd over een superserieus onderwerp.

Om jezelf lachen (zelfspot) is een manier om jezelf te beschermen. Mensen kunnen je niet raken met nare opmerkingen als je die van je af lacht. Maar ook is het goed voor je om niet alles serieus te nemen. Als je een blunder maakt, lach er zelf meteen om in plaats van angstig om je heen te kijken of iemand het misschien gezien heeft en je dan te gaan schamen.

6. Stel doelen in babystapjes
Stel doelen voor jezelf, zoals ik met deze weblog heb gedaan. Wat zou je willen doen, maar durf je nu niet? Hoe kan je de doelen opdelen in kleinere stapjes?

Ik wilde bijv. vooral naar de supermarkt kunnen gaan, naar afspraken met vriendinnen kunnen gaan en de bus kunnen nemen wanneer dat moest. Maar deze doelen waren nogal hoog gegrepen voor iemand die jarenlang nauwelijks in haar eentje het huis uit was gegaan.

Dus ik maakte ze kleiner (naar de brievenbus lopen), en toen nog kleiner (het postvakje in onze portiek elke dag legen), en toen nog kleiner (in elk geval met de jas aan voor de deur naar buiten gaan staan), en toen nog kleiner (de schoenen aantrekken).

Als de angst heel hoog is, is het al genoeg om aan de situatie te denken om de angst te voelen. Wat je je lichaam/brein moet leren, is dat deze angst je niet doodt. Dat klinkt heftig, maar kijk, als je dit leest heb je waarschijnlijk net als ik alle situaties die de angst oproepen jarenlang geprobeerd te vermijden. Door het vermijden denkt je lichaam/brein dat dát de juiste reactie is. Elke keer als je angst voelt, wil je lichaam/brein dat vermijden, want dan is de angst namelijk weg. (Dat je dan boos en gefrustreerd bent, dat maakt je lichaam/brein niet uit…)

Nu moet je je lichaam/brein leren dat het niet erg is om angst te voelen. Dat er niets gebeurt als je angst voelt. Dat je angst in een minuut of 5 al een heel stuk gedaald is, ook al doe je niets. Vandaar ook stap 1 op deze lijst: neem de tijd!